Zespół Korsakowa - przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka

Zespół Korsakowa zwykle kojarzy się nam z osobami, nadużywającymi alkohol. Słusznie, gdyż zaburzenie to często występuje u nałogowych alkoholików ale nie tylko. Zespołem Korsakowa nazywamy chorobę neuropsychiatryczną, której osiowym objawem są zaburzenia pamięci. Jakie są jej przyczyny i metody leczenia? Jak się przed nią ustrzec?

Zespół Korsakowa, zwany również psychozą Korsakowa swoją nazwę zawdzięcza osobie Siergieja Korsakowa, rosyjskiego psychiatry, który opisał objawy zespołu.

Geneza i występowanie zespołu Korsakowa

Mianem zespołu Korsakowa określa się zaburzenie neuropsychiatryczne, spowodowane niedoborem witaminy B1, odpowiedzialnej za pracę mózgu. Zbyt mała jej ilość może prowadzić do uszkodzenia mózgu, a zwłaszcza tych części, które odpowiadają za pamięć. Mają one charakter nieodwracalny. Ze względu na etiologię, zespół Korsakowa wystąpić może u osób, nałogowo pijących alkohol, gdyż długotrwałe przyjmowanie alkoholu prowadzi do uszkadzania ścianek jelit, przez co zmniejsza się wchłanianie w przewodzie pokarmowym witaminy B1. Podobne objawy powodują zaburzenia odżywiania, w tym anoreksja i bulimia. Choroba może także wystąpić w przebiegu nowotworów jelita, żołądka, zespołu krótkiego jelita, guzów mózgu oraz mechanicznych urazów czaszki.

Objawy zespołu Korsakowa?

Choroba objawia się szeregiem symptomów psychiatrycznych oraz neurologicznych.

Do pierwszej grupy - objawów psychiatrycznych, zaliczamy:

• zaburzenia pamięci: chory ma trudności z zapamiętywaniem informacji świeżych, nie potrafi przywoływać dopiero co zapamiętanych informacji, zwykle nie ma trudności z odtwarzaniem danych z pamięci długotrwałej, aczkolwiek mogą pojawić się problemy z ich uporządkowaniem, ułożeniem ich chronologicznie, chory może mylić fakty, błędnie wyciągać wnioski z minionych wydarzeń;
• trudności z rozpoznawaniem osób, osoba w fazie psychozy może mieć trudności z rozpoznaniem i podawaniem imion znanych sobie osób, nawet z własnej rodziny;
• problemy z myśleniem abstrakcyjnym, wnioskowaniem, myśleniem logicznym;
• zaburzenia świadomości: osoba, cierpiąca na zespół Korsakowa może mieć trudności z ustaleniem czasu, roku, miesiąca, dnia tygodnia, godziny oraz ma problemy z podawaniem dat, np. swojego urodzenia, pojawiają się też trudności z postrzeganiem przestrzeni;
• konfabulacje, czyli zmyślone historie, które mają za zadanie wypełniać luki pamięciowe.

Z kolei objawy neurologiczne obejmują:

• trudności w poruszaniu się, tzw. niezborny chód;
• nierówność źrenic oraz oczopląs, jak również problemy z prawidłowym widzeniem;
• zaburzenia kontroli ruchów i czucia;
• osłabiona reakcja na światło lub jej brak;
• stany drgawkowe.

W cięższych przypadkach może dojść do uszkodzenia nerwów obwodowych oraz pojawienia się wykwitów skórnych.

Diagnoza zespołu Korsakowa

Z uwagi na mnogość i różnorodność objawów, zdiagnozowanie zespołu nie należy do najłatwiejszych. Zwykle diagnoza obejmuje wywiad z pacjentem, obserwacje jego zachowania oraz badanie lekarskie, w tym sprawdzenie poziomu witaminy B1 w krwi lub moczu. Jest to stosowane jako potwierdzenie diagnozy psychiatrycznej.

Leczenie zespołu Korsakowa

Choroba Korsakowa jest schorzeniem nieuleczalnym. Dla powrócenia chorego do jak najlepszego stan zdrowia, niezmiernie istotne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia. Polega ono oczywiście na podawaniu witaminy B1 w odpowiedniej ilości (50-100 mg na dobę, w zależności od pierwotnego poziomu), zwykle podaje się ją dożylnie dla jak najszybszego zadziałania. Niezbędne jest także wykonanie tomografii komputerowej dla ocenienia, jak duże zmiany zaszły w mózgu. Podstawą leczenia jest jednak całkowita rezygnacja z alkoholu.

Jak wygląda kwestia rokowania do wyleczenia? Wszystko zależy od zaawansowania objawów oraz rozległości uszkodzeń w mózgu, jakie spowodował niedobór witaminy B1. Szacuje się, że całkowite ustąpienie objawów i powrót do zupełnego zdrowia możliwy jest u około 25% pacjentów. Około 50% osób może liczyć na częściowe ustąpienie objawów, zwykle pozostają pewne trudności z pamięcią, niestety, u około 25% chorych objawy nie ustępują.

Profilaktyka zespołu Korsakowa

Jak zapobiegać zespołowi Korsakowa? Przede wszystkim należy unikać spożywania dużych ilości alkoholu, którego przyjmowanie uszkadza przewód pokarmowy oraz zaburza wchłanianie witaminy B1. Przede wszystkim należy jednak dbać o odpowiedni poziom witaminy B1. Znajdujemy ją między innymi w mięsie, pszennym pieczywie, orzechach oraz kaszy mannie.

Jak widzimy, zespół Korsakowa jest chorobą niebezpieczną, nieuleczalną, prowadząca do nieodwracalnych zmian w mózgu, które mogą zaważyć na całym naszym życiu. Niezbędnie istotna jest jego profilaktyka.