Sarkazm to wypowiedź, która ma na celu urażenie kogoś, sprawienie, że poczuje się mniej ważny, wręcz wyśmiany. Jak rozpoznać wypowiedź sarkastyczną, jak rozpoznać u siebie sarkazm i jak walczyć z sarkazmem?
Czym jest sarkazm?
Mianem sarkazmu określamy wypowiedź, której celem jest skrytykowanie kogoś, czegoś, jakiejś sytuacji, zjawiska. Sarkazm jest z zamiaru wypowiedzią negatywną, to inaczej spotęgowana ironia. Sarkazm może kojarzyć się z byciem nieuprzejmym, niemiłym, zwykle jednak wypowiedzi te są tak budowane, że trudno wydobyć z nich nutkę sarkazmu. Szacuje się, że sarkazm stosowany jest przez osoby o wyższym niż przeciętnym ilorazie inteligencji.
Przykłady sarkazmu: jak go rozpoznać?
Jak buduje się wypowiedź sarkastyczną? Jak rozpoznać, że ktoś stosuje sarkazm? Wypowiedź sarkastyczna ma kilka elementów, które warto poznać:
Odwrócenie rzeczywistości
Ten element wypowiedzi obejmuje przedstawienie opinii o tym, co jest, która nie ma nic wspólnego z rzeczywistością a tym, co czujemy naprawdę. Zwykle mówimy to, co jest odwrotnością stanu faktycznego ale w sposób, który daje rozmówcy do zrozumienia, że wypowiadamy się ironicznie, np.:
- "Jest super, świetnie, po prostu nigdy nie było lepiej" - czyli jest bardzo źle;
- "Świetnie, po prostu rewelacyjnie to zaplanowałeś, nie mogłeś zrobić tego lepiej" - zaplanowałeś to bardzo źle.
Wskazanie absurdu sytuacji
Taka wypowiedź ma na celu wskazanie absurdalności, jaką zauważyliśmy u drugiej strony, choć pozornie się z nią zgadzamy, tak naprawdę wypowiadamy się o niej bardzo ironicznie, np.:
- "Oczywiście, nie potrzebuję Twojej pomocy, idź z kolegami na imprezę, sama wszystko zrobię, najwyżej nie zmrużę oka do rana";
- "Oczywiście, masz stuprocentową rację, na pewno zrobimy tak, jak mówisz".
Przyjęcie roli
Sarkazm obejmuje przyjęcie roli, która wiąże się z postawą, jaką ktoś nam niejako narzuca: rzeczywiście lub w naszym odczuciu, np.:
- "Przynieś mi kawę" - "Ależ oczywiście, z przyjemnością, coś jeszcze dla Ciebie zrobić?";
- "Zrobisz to za mnie?" - "Ależ oczywiście, z przyjemnością, tylko to czy coś jeszcze?".
Przewidywanie przyszłości
Stosowana, gdy przewidujesz, że coś się stanie i rzeczywiście jest tak, jak myślałaś/eś, np.:
- "Nie udało Ci się? Co za niespodzianka!";
- "Jaka jesteś zaskoczona, to szok!".
Wskazanie oczywistości
To reakcja na wypowiedź drugiej osoby, która zawierała wyjątkowo oczywiste stwierdzenie, np.:
- "Naprawdę? No co Ty powiesz???";
- "Co za odkrycie, nie mogę w to uwierzyć!".
Wskazanie wprost
To niejako wytykanie wad wprost, dodatkowo wypowiedź jest wzmocniona ironiczną uwagą, np.:
- "Jesteś tak roztargniona, że niedługo zostawisz głowę w miejskim autobusie!";
- "Naprawdę jesteś taka niemądra, czy udajesz?".
Jak reagować na sarkastyczne wypowiedzi?
Nie wiesz, jak reagować, gdy usłyszysz skierowaną w Twoją stronę sarkastyczną wypowiedź? Przede wszystkim zastanów się, dlaczego ktoś użył sarkazmu w stosunku do Ciebie. Może miał zły humor, powiedziałaś/eś coś, co drugą osobę uraziło, chciała Cię znieważyć celowo lub po prostu popisać się przed znajomymi? Zareaguj od razu, nie pozwól by druga strona uzyskała przewagę. Możesz odpowiedzieć równie ciętą ripostą lub obrócić sytuację w żart. Możesz również zignorować sarkastyczną wypowiedź, uśmiechnąć się i zmienić temat. Nie należy z kolei załamywać się sarkastycznym komentarzem, okazywać słabości i tego, że ktoś nas zranił.
Sarkazm a ironia
Warto wyjaśnić jeszcze różnicę między sarkazmem a ironią. Wiele osób używa zamiennie tych pojęć, choć nie jest to poprawne rozumowanie. Ironia jest niejako lekką odmianą sarkazmu, jej stosowanie nie zawsze jest świadome, czasami powiemy coś ironicznie, a nie chcemy sprawić drugiej osobie przykrości. Sarkazm jest zaś praktyką z o wiele bardziej negatywnym wydźwiękiem. Jego zadaniem jest wyśmianie, obrażenie drugiej osoby. To o wiele silniejsza "broń" od ironii. Sarkazm bardzo często jest stosowany w czasie kłótni.
Czy jestem sarkastyczny?
Chcesz wiedzieć, czy jesteś osobą sarkastyczną? Odpowiedz na poniższe pytania i przekonaj się.
- Inni ludzie rzadko proszą mnie o radę.
- Moim idolem jest sarkastyczny dr House z telewizyjnego serialu.
- Czasem ludzie mają problem, żeby zrozumieć moje wypowiedzi.
- Często mówię to, co myślę.
- Zdarza mi się używać złośliwości dla samej przyjemności jej wypowiadania.
- Mam niewielu znajomych i przyjaciół.
- Bywa, że mam problemy przez to, co powiedziałam/em.
- Bywa, że nie szanuje uczuć innych osób.
I na koniec trochę żartobliwie: jeśli bywasz sarkastyczny…
- … znajomi spodziewają się kolejnej, ciętej riposty z Twojej strony, a akurat mówisz coś na poważnie.
- … często nie zdajesz sobie sprawy, że znów powiedziałaś/eś coś złośliwego drugiej osobie.
- … często sama/sam śmiejesz się ze swoich dowcipów, gdy inni nie rozumieją Twojego poczucia humoru.
- … denerwują Cię ludzie, którzy wszystko co powiesz, biorą zbyt dosłownie.
Spokojnie, odrobina sarkazmu jeszcze nikomu nie zaszkodziła, ale jeśli uważasz, że Twoje sarkastyczne wypowiedz sprawiają, że Twoje relacje z innymi nie wyglądają najlepiej… skorzystaj z poniższych porad.
Jak wyleczyć się z sarkazmu?
Chcesz pozbyć się sarkazmu ze swoich wypowiedzi? Uważasz, że bycie ironicznym nie służy Twoim kontaktom z innymi? Poniżej kilka porad, które możesz wcielić w życie już dzisiaj!
- Zastanów się, jakie masz zalety, wypisz swoje mocne strony na kartce i ciesz się nimi.
- Trenuj empatię: zastanów się, co czuje druga osoba, gdy po raz kolejny "poczęstujesz" ją kąśliwą uwagą, pomyśl o swoich odczuciach: czy jej smutek daje Ci szczęście?
- Pomyśl, zanim coś powiesz, zastanów się, czy Twoje słowa nie urażą drugie strony.
- Zrób coś dla drugiej osoby zupełnie bezinteresownie, pomóż komuś, wesprzyj go i nie oczekuj niczego w zamian.
- Powiedz codziennie komuś coś miłego, może to być komplement dla ukochanej osoby, telefon do rodzica z zapytaniem, co słychać, miłe słowo dla współpracownika czy sympatyczne pozdrowienie starszej sąsiadki. Zobaczysz, od razu lepiej się poczujesz!